تحلیل ۶ فیلم مهم درباره رسول مهربانی؛ دست خالی سینماگران مسلمان در روایت اسلام و زندگی پیامبر

به گزارش مجله خبری نگار، هنر و به طور خاص سینما نقش مهمی در بازنمایی واقعیات تاریخی و مذهبی دارد، در واقع هنر وظیفه و رسالتی دارد برای آنکه تفکر را ترویج کند.
آثار بسیار ساخته در سینمای غرب و هالیوود در رابطه با مسیح و مسیحیت، له و یا علیه تفکراتش نشان دهنده این امر است.

اما در جهان اسلام حق مطلب آنطور که باید و شاید ادا نشده است، شاید تعداد آثار اسلام هراسانه سینمای جهان چندین برابر روایت سینمایی مسلمانان از پیامبرشان است.

فیلم‌های مرتبط با پیامبر اسلام نقش بسزایی در بازتاب جنبه‌های مختلف زندگی و پیام ایشان دارند. این آثار که از ملل و فرهنگ‌های گوناگون ساخته شده‌اند، هر یک بخشی از این روایت بزرگ را به تصویر کشیده‌اند. در ادامه به تحلیل و بررسی شش فیلم مهم در این زمینه می‌پردازیم که هر کدام به نحوی تلاش کرده‌اند تا پیام اسلام و زندگی پیامبر را به مخاطبان خود منتقل کنند.

۱. بلال، مؤذن‌الرسول

فیلم «بلال، مؤذن‌الرسول» به کارگردانی أحمد الطوخی، اولین فیلم مصری است که به زندگی بلال حبشی، نخستین مؤذن اسلام، می‌پردازد. بلال که در کودکی والدین خود را از دست داده و به بردگی گرفته می‌شود، پس از آشنایی با پیامبر اسلام، ایمان به خدای یگانه می‌آورد و از پرستش بت‌ها دست می‌کشد.

این تغییر، او را هدف شکنجه‌های بی‌رحمانه اربابش قرار می‌دهد. فیلم در نهایت داستان آزادی بلال توسط پیامبر و نقش او به‌عنوان مؤذن رسول را روایت می‌کند. «بلال، مؤذن‌الرسول» نگاهی عمیق به زندگی این شخصیت تاریخی دارد و تلاش می‌کند تا اهمیت و جایگاه بلال در تاریخ اسلام را به تصویر بکشد.

۲. فجرالاسلام

فیلم «فجرالاسلام» به کارگردانی صلاح أبوسیف، روایتی از دوران جاهلیت عرب و ورود اسلام به عنوان نیرویی تحول‌آفرین است. این فیلم به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: بخش اول، زندگی مردم عربستان پیش از ظهور اسلام را با تأکید بر خرافات و جادو به تصویر می‌کشد. بخش دوم، بعثت پیامبر اسلام و تأثیرات عمیق اجتماعی و فرهنگی اسلام بر جامعه عربستان را نشان می‌دهد.

أبوسیف با نگاهی نمادین، نبرد‌های میان کفار و مسلمانان را به عنوان تقابل همیشگی خیر و شر به تصویر می‌کشد و از این طریق به ایجاد یک اثر متفاوت در میان فیلم‌های دینی پرداخته است. «فجرالاسلام» با به‌کارگیری این دیدگاه خاص، توانست توجه مخاطبان را به خود جلب کرده و در زمره آثار مهم سینمای مصر قرار گیرد.

۳. الشیماء، اُخت‌الرسول

فیلم «الشیماء، اُخت‌الرسول» به کارگردانی حسین‌الدین مصطفی، روایتی از زندگی شیماء، خواهر ناتنی پیامبر اسلام است. شیماء، دختر حلیمه، دایه پیامبر، دوران کودکی خود را در کنار ایشان سپری کرده و این فیلم به روابط خانوادگی و ارادت و احترام خانواده حلیمه به پیامبر اسلام پرداخته است. 

داستان فیلم با نمایش دوران کودکی پیامبر آغاز می‌شود و سپس به زندگی شیماء و همسرش که به گروهی از کفار پیوسته، می‌پردازد. شیماء با درخواست از پیامبر برای عفو همسرش، نمونه‌ای از رأفت و مهربانی پیامبر اسلام را به نمایش می‌گذارد.

این فیلم به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی و دینی سینمای مصر شناخته می‌شود و تلاش کرده است تا جنبه‌های انسانی زندگی پیامبر را از طریق روایت داستان شیماء بازتاب دهد.

۴. الرسالة (محمد رسول‌الله)

فیلم «الرسالة» به کارگردانی مصطفی العقاد، بی‌شک یکی از شناخته‌شده‌ترین و تاثیرگذارترین آثار سینمایی درباره زندگی پیامبر اسلام است. این فیلم که در ایران با نام «محمد رسول‌الله» شناخته می‌شود، روایتگر زندگی پیامبر از بعثت تا وفات ایشان است. 

«الرسالة» به تصویر کشیدن تمام جنگ‌ها، فتوحات و حوادث تلخ صدر اسلام می‌پردازد و با بازیگرانی، چون آنتونی کوئین توانسته است توجه جهانی را به خود جلب کند. این فیلم به بیش از ۱۲ زبان ترجمه شده و در چندین کشور به نمایش درآمده است. گزارش‌های متعددی نشان می‌دهد که این فیلم موجب گرایش تعدادی از افراد غیرمسلمان به اسلام شده است. «الرسالة» به دلیل وسعت بینندگان و تأثیرگذاری آن، به عنوان یکی از برترین فیلم‌های دینی تاریخ سینما شناخته می‌شود.

۵. محمد، خاتم الانبیا

این انیمیشن که به کارگردانی ریچارد ریچ و توسط استودیو انیمیشن‌سازی بدر تولید شده است، تلاش دارد تا با روایتی ساده و مناسب برای کودکان و نوجوانان، روز‌های نخست صدر اسلام و بعثت پیامبر را به تصویر بکشد. 

«محمد، خاتم الانبیا» با استفاده از تکنیک‌های جذاب انیمیشن و گرافیک‌های زیبا، توانسته است داستان زندگی پیامبر را به شکلی متفاوت و قابل فهم برای نسل جدید بازگو کند. این انیمیشن در چندین کشور به نمایش درآمده و مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته است. هدف از ساخت این انیمیشن، نه تنها آشنایی کودکان با زندگی پیامبر اسلام، بلکه ارائه پیامی از صلح و انسانیت از طریق داستان زندگی ایشان بوده است.

۶. محمد رسول‌الله (ص)

مجید مجیدی، کارگردان ایرانی با فیلم «محمد رسول‌الله»، نگاهی حماسی و احساسی به دوران کودکی پیامبر اسلام داشته است. این فیلم که با همکاری هنرمندان بین‌المللی و با بودجه‌ای بزرگ ساخته شده، توانسته است تصویری باشکوه از سال‌های ابتدایی زندگی پیامبر ارائه دهد. 

فیلم با نمایش روز‌های حصر مسلمانان در شعب ابی‌طالب آغاز می‌شود و سپس با استفاده از فلش‌بک به دوران کودکی پیامبر می‌پردازد. 

رویداد‌هایی مانند بشارت سایر ادیان به تولد آخرین فرستاده خدا، جدایی از مادر، حمله سپاه ابرهه به کعبه و بخشی از معجزات حضرت محمد در دوران کودکی، از جمله مواردی هستند که در این فیلم به تصویر کشیده شده‌اند.

هرچند «محمد رسول‌الله» در ایران به پرفروش‌ترین فیلم سینما‌ها تبدیل شد و با استقبال خوبی مواجه گردید، اما در عرصه بین‌المللی واکنش‌های متفاوتی دریافت کرد و نتوانست به موفقیت چشمگیری دست یابد.

جمع‌بندی

سینما به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزار‌های فرهنگی، بار‌ها به بازتاب زندگی پیامبر اسلام پرداخته و هر یک از این فیلم‌ها بخشی از پیام‌ها و ارزش‌های اسلامی را به مخاطبان خود ارائه داده‌اند.

این آثار، با تنوع در روایات و شیوه‌های بیانی، توانسته‌اند به گونه‌ای متفاوت به بازنمایی تاریخ اسلام و زندگی پیامبر بپردازند و تأثیری عمیق بر فرهنگ و اعتقادات مخاطبان خود بگذارند.

البته قطعا کم‌کاری سینماگران مسلمان در این امر مشهود است.